Καστοριά: Η ειδυλλιακή και άκρως ατμοσφαιρική πόλη που όλοι λατρεύουν
Χωρίς να έχει θυσιάσει πολλά απ’ την αυθεντική προσωπικότητά της, σήμερα είναι ένας εξαιρετικά δημοφιλής προορισμός. Παράλληλα θεωρείται μια από τις πιο ατμοσφαιρικές πόλεις της Ελλάδας και το ιδανικό εφαλτήριο για όσους θέλουν να γνωρίσουν τον ορεινό κόσμο της δυτικής Μακεδονίας, αλλά και να πραγματοποιήσουν εξορμήσεις στις γειτονικές Πρέσπες.
Η πόλη είναι κτισμένη σε ύψος 650 μέτρων, πάνω σε μια βράχινη γλώσσα που εισχωρεί βαθιά μέσα στα νερά της λίμνης. Το υπέροχο φυσικό περιβάλλον και ο χαρακτήρας των παραδοσιακών συνοικιών διαμορφώνουν μια εικόνα ειδυλλιακή. Ιδίως στις παραδοσιακές γειτονιές Ντολτσό και Αποζάρι.
Πιο πίσω αναπτύσσονται οι νέες γειτονιές όπου κυριαρχούν οι νεόδμητες κατασκευές που δεν διακρίνονται για την καλαισθησία τους, οι βίλες δηλαδή των πολλών τετραγωνικών, ιδιοκτησίες κυρίως των επιτυχημένων εμπόρων γούνας και τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που όσο πάνε και πληθαίνουν.Αναμφίβολα η Καστοριά είναι μία ζωντανή πόλη, που πασχίζει να συνδυάσει το σύγχρονο με το παραδοσιακό, το χθες με το σήμερα. Στο ερώτημα αν θα τα καταφέρει εκεί που άλλες πανέμορφες ελληνικές πόλεις απέτυχαν, κανείς ακόμη δεν μπορεί ν’ απαντήσει με σιγουριά.
Οι φωτιές των Χριστουγέννων
Μεγάλες φωτιές στήνονται σε κάποια χωριά της Καστοριάς λίγο πριν τα Χριστούγεννα, στις 23 Δεκεμβρίου, οι οποίες, σύμφωνα με το έθιμο, προορίζονται να ζεστάνουν το νεογέννητο Χριστό. Τα κεράσματα παλαιότερα ήταν νηστίσιμα, στις μέρες μας όμως προσφέρονται τσιγαρίδες και άφθονο κρασί.
Κόλλιεντα
Ξημερώματα τις 23ης Δεκεμβρίου, παρέες από μικρούς και μεγάλους κατεβαίνουν στους δρόμους και τραγουδούν τα Κόλλιεντα, τα Καστοριανά παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα με στίχους που απευθύνονται σε κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά.
Αργείτικο Καρναβάλι
Έχει διάρκεια τριών ημερών, από τις 31 Δεκεμβρίου έως τις 2 Ιανουαρίου κι αποτελεί την κορύφωση της διασκέδασης στο Άργος Ορεστικό. Στο Αργείτικο καρναβάλι το τριήμερο γλέντι ξεκινάει από το απόγευμα τις παραμονής της Πρωτοχρονιάς με τα « μπουλούκια» που χορεύουν στις γειτονιές μερακλωμένα από τους ήχους λαϊκώς οργάνων. Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς γίνεται η παρέλαση του καρναβαλιού, με κυρίαρχο στοιχείο τη σάτιρα(πολιτική και κοινωνική) και δεύτερο το θέαμα, στοιχείο από νεώτερες επιδράσεις. Πιο ανθεκτικό στο χρόνο αποδείχθηκε το έθιμο της τρίτης μέρας του καρναβαλιού, της «Πατερίτσας», στις 2 Ιανουαρίου που ντύνονται μόνο οι γυναίκες. Η ονομασία προέρχεται από τότε που οι καταπιεσμένες γυναίκες μιας άλλης εποχής μεταμφιέζονταν με καλυμμένο το πρόσωπο έτσι ώστε να ξεφαντώνουν χωρίς ενδοιασμούς, κρατώντας μια μαγκούρα, την «Πατερίτσα» για να αμύνονται από τα πειράγματα των αρσενικών. Από τότε μέχρι και σήμερα οι Αργείτισσες ξεφαντώνουν σε όλους τους μαχαλάδες και στο τέλος καταλήγουν στην πλατεία του Άργους όλες οι παρέες όπου οι μουσικοί, οι «κλαριντζήδες», ανταγωνίζονται σε ένταση με τα κλαρίνα, τα τρομπόνια, τους ζουρνάδες, τα νταούλια.
Ραγκουτσάρια – Καρναβάλι στην Καστοριά
Στο νομό Καστοριάς οι κάτοικοι υποδέχονται το νέο χρόνο με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο, τα Ραγκουτσάρια. Είναι το όνομα των καρναβαλικών, σήμερα, εκδηλώσεων της περιοχής, τα ίχνη των οποίων χάνονται στο χρόνο. Στις περισσότερες περιοχές του Νομού, τα Ραγκουτσάρια γιορτάζονται τις δύο πρώτες ημέρες του χρόνου. Εξαίρεση αποτελεί η πόλη της Καστοριάς όπου οι γιορτές είναι τριήμερες. Ξεκινούν στις 6 και ολοκληρώνονται τις 8 Ιανουαρίου. Το ιδιαίτερο όνομα Ραγκουτσάρια γεννήθηκε πιθανότατα από το λατινικό rogatores που σημαίνει ζητιάνος και θυμίζει τις ομάδες των μεταμφιεσμένων που γυρνώντας από γειτονιά σε γειτονιά ζητούν κεράσματα για να διώξουν τα κακά πνεύματα από την πόλη. Ακόμα και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους οι γιορτές συνεχίστηκαν. Μουσική, χορός, τραγούδι και μασκάρεμα. Όσοι συμμετείχαν, έπαιρναν θάρρος από την ανωνυμία που προσφέρει η μάσκα κει πείραζαν τους περαστικούς. Σήμερα στις εκδηλώσεις στην πόλη της Καστοριάς, παίρνουν μέρος «μπουλούκια». Κάθε μπουλούκι έχει τη δική του ορχήστρα χάλκινων. Το πρόγραμμα ξεκινά νωρίς το απόγευμα των Θεοφανίων. Τα μπουλούκια ξεχύνονται σε δρόμους και σοκάκια της Καστοριάς και δεν φεύγουν πριν το πρώτο φως της ημέρας. Το κρασί ρέει άφθονο όπως σε κάθε γνήσιο γλέντι. Τη δεύτερη ημέρα, του Αϊ Γιαννιού, ο ρυθμός ανεβαίνει. Από το μεσημέρι και μετά όλη η πόλη χορεύει. Λόγω της ημέρας, τα μπουλούκια επισκέπτονται σπίτια με Γιάννηδες. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την Τρίτη ημέρα, την Πατερίτσα, στις 8 Ιανουαρίου. Το μεσημέρι παρελαύνουν όλα τα μπουλούκια στην οδό Μητροπόλεως. Τα καλύτερα από αυτά τα βραβευθούν από το Δήμο Καστοριάς, ο οποίος έχει την ευθύνη της διοργάνωσης των καρναβαλικών εκδηλώσεων. Τα μπουλούκια και ο κόσμος που παρακολουθεί την παρέλαση καταλήγουν στην παλιά Βυζαντινή πλατεία του Ντολτσού, όπου σε ένα οργιαστικό ξεφάντωμα οι ορχήστρες των μπουλουκιών συναγωνίζονται μεταξύ τους πια θα καλύψει την άλλη με τη μουσική της. Το ξεφάντωμα συνεχίζεται για τους Καστοριανούς και τους επισκέπτες της πόλης, που κάθε χρόνο αυξάνονται, μέχρι τελικής πτώσης.
Μπουμπαραίοι στο Επταχώρι
Στο Επταχώρι η ημέρα της Πρωτοχρονιάς αποτελεί ένα πραγματικό ξεφάντωμα όπου δίνουν το παρών όλοι. Χαράματα, πριν βγει το πρώτο φως της ημέρας οι «Μπουμπαραίοι» μαζεύονται σε σπίτια και ντύνονται. Φορούν άσπρα ρούχα, βάζουν από πάνω δέρματα, δένουν στη μέση τους κυπριά και βάφουν με καπνιά του φούρνου και λίγδα ή βούτυρο το πρόσωπο και τα χέρια τους. Τέλος, βάζουν φτερά στο κεφάλι και κρατούν ένα γερό μπαστούνι στα χέρια.
Όταν όλοι είναι έτοιμοι, ξεχύνονται στα σοκάκια του χωριού χτυπώντας τα κυπριά και κάνοντας θόρυβο, με σκοπό να διώξουν το κακό. Πριν χτυπήσει η καμπάνα της εκκλησίας θα πρέπει όλοι να μαζευτούν στο προαύλιό της. Νόμος είναι να μην ενοχλήσουν κανένα πριν τελειώσει η λειτουργία.
Ο μεγάλος ξεσηκωμός γίνεται μετά και οι Μπουμπαραίοι έχουν δικαιοδοσία να κάνουν ότι θέλουν. Έτσι, βάφουν στο πρόσωπο όποιον βγαίνει από την εκκλησία για καλή χρονιά. Μετά τη λειτουργία γυρίζουν στα σπίτια με συνοδεία παραδοσιακών οργάνων τραγουδώντας το «Άγιος Βασίλης έρχεται», χορεύουν και αυτός που είναι ντυμένος νύφη μαζεύει χρήματα και τρόφιμα.
Αργά το απόγευμα της πρωτοχρονιάς το γλέντι ανάβει για τα καλά και οι Μπουμπαραία βάφουν τον κόσμο μετά μανίας! Εξουθενωμένα τα καρναβάλια από το χορό και το ποτό στο τέλος της ημέρας, ανάβουν φωτιά στην πλατεία του χωριού και τρώνε λουκάνικα – έδεσμα στο οποίο έχουν μεγάλη αδυναμία.
Παραδοσιακή Καστοριανή βεγγέρα
Η λέξη Βεγγέρα προέρχεται από το ιταλικό «vengi» που σημαίνει «ελάτε». Είναι μια πρόσκληση προς όλους τους Καστοριανούς για γλέντι μέχρι πρωίας, όπου αναβιώνει παλιό καστοριανό έθιμο.
Οι Βεγγέρες συνδέονταν με τις ατελείωτες χειμωνιάτικες νύχτες της πόλης και δίνονταν στις σάλες ή στα Δοξάτα των αρχοντικών, με συνοδεία εδεσμάτων, άφθονου κρασιού και ζωντανής μουσικής.
Γίνονταν το μήνα Δεκέμβριο, περιμένοντας τη γέννηση του Χριστού. Σήμερα, την παραδοσιακή Βεγγέρα αναβιώνει ο Προοδευτικός σύλλογος Καστοριάς, πραγματοποιείται το πρώτο 15ήμερο του Δεκεμβρίου και προσφέρονται παραδοσιακά καστοριανά εδέσματα. Μετά τα μεσάνυχτα σβήνουν τα φώτα και με τη συνοδεία κεριών και φαναριών, μέλη του συλλόγου και παρευρισκόμενοι ψάλλουν τα παραδοσιακά καστοριανά κάλαντα. Είναι μια βραδιά που αξίζει να παραβρεθεί κανείς.
Γιορτή τσίπουρου
Στην καρδιά του χειμώνα στο Άργος Ορεστικό και στη Λιθιά, διοργανώνεται η γιορτή του Τσίπουρου. Εξαιρετικό απόσταγμα συνοδεύει τις εκδηλώσεις.
Οι περιηγήσεις
Χρησιμοποιώντας το ασφάλτινο οδικό δίκτυο μπορούμε να πραγματοποιήσουμε μερικές πολύ ενδιαφέρουσες κοντινές εκδρομές, τόσο γύρω από τη λίμνη, όσο και στα γειτονικά βουνά όπου φωλιάζουνε μερικά από τα πλέον ενδιαφέροντα παραδοσιακά ορεινά χωριά της Μακεδονίας. Σε καμία περίπτωση δεν θα χρειαστεί να διανύσετε περισσότερα από 50-70 χιλιόμετρα.
Παραλίμνιος προϊστορικός οικισμός: Εύκολα από το κέντρο της πόλης θα πάτε στο χωριό Δισπηλιό (7 χλμ.), όπου ανιχνεύθηκαν υπολείμματα νεολιθικής κατοίκησης (5.500 π.Χ). Οι καλαμένιες καλύβες που έχουν στηθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία αναπαριστούν τον παραλίμνιο οικισμό. Από εκεί μπορείτε να συνεχίσετε περιμετρικά της λίμνης και να ολοκληρώσετε το γύρο της διανύοντας όχι περισσότερο από 35 χιλιόμετρα. Από το Δισπηλιό θα κατευθυνθείτε προς Άργος Ορεστικό (5 χλμ.) και θα συνεχίσετε νότια και δυτικά για το χωριό Νόστιμο (12 χλμ. όπου μια μοναδική ανακάλυψη από ομάδα Γερμανών επιστημόνων έφερε το 1961 στο φως ένα απολιθωμένο δάσος που αποτελείται από τροπικά φυτά με κορμούς ηλικίας 15-20 εκατ. Χρόνων! Εδώ λειτουργεί Μουσείο Παλαιοντολογίας-Παλαιοβοτανικής υπό την εποπτεία του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Καστοριά, Σιδηροχώρι, Πολυκέρασο: Ακολουθώντας τον δρόμο Καστοριάς – Φλώρινας θα στρίψετε όπως δείχνουν οι ταμπέλλες για Σιδηροχώρι (8 χλμ. από Καστοριά) στη συνέχεια με αρκετή ανάβαση και μπόλικες στροφές θα συνεχίσετε με κατεύθυνση προς τα χωριά Βυσιανιά – Οξιά για το μικρό χιονοδρομικό κέντρου Βιτσίου που βρίσκεται σε ύψος 1700 μέτρων (22 χλμ. από Καστοριά), μέσα από μια διαδρομή υψηλής αισθητικής αξίας. Πηγαίνοντας προς το χιονοδρομικό κέντρο, αξίζει να παρεκκλίνετε και πάλι από την πορεία σας για να πάτε ως το παραδοσιακό χωριό
Πολυκέρασο.
Καστοριά – Κορέστεια: Η απόσταση που χωρίζει την Καστοριά από τις Πρέσπες δεν ξεπερνά τα 50 χλμ. Στην πορεία σας θα περάσετε από τα Κορέστεια. Προτείνουμε να έρθετε μέσω Απόσκεπου για να απολαύσετε την εκπληκτική θέα στη λεκάνη της λίμνης. Στη συνέχεια θα ανηφορίσετε για την κοιλάδα του Λαδοπόταμου όπου θα συναντήσετε τα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής χωριά των Κορέστειων: Κώττας, Άνω και Κάτω Κρανιώνας, Τρίγωνο, Αντάρτικο, Πράσινο, Χάλαρα, Μελάς και Βατοχώρι. Η περιοχή σήμερα μοιράζεται ανάμεσα στους νομούς Καστοριάς και Φλώρινας και παρουσιάζουν έντονο αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον. Στον κόμβο του Τριγώνου ο δρόμος διχάζεται. Το αριστερό παρακλάδι οδηγεί τη λεκάνη των Πρεσπών (15 χλμ.) και το δεξί στο Πισοδέρι (9 χλμ.) και το χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας Πισοδερίου (12 χλμ.).
Προς Νεστόριο – Γράμμο: Βορειοδυτικά της πρωτεύουσας, ανάμεσα στα γαλήνια τοπία της Ορεστιάδας λίμνης και τα αγριοτόπια του Γράμμου, με το βουητό το ποταμού Αλιάκμονα να συντροφεύει τις ανθρώπινες κοινότητες, συναντάμε το Νεστόριο (25 χλμ. από την Καστοριά), ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νομού με σχεδόν 1000 μόνιμους κατοίκους. Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σ’ ένα από τα ελάχιστα ορεινά περάσματα της Β. Πίνδου που επέτρεπαν τις μετακινήσεις απ’ τα λιμάνια του Ιονίου και τα Γιάννενα προς τις πόλεις και τις πεδιάδες της Δυτικής Μακεδονίας και πλέον είναι πασίγνωστο από το river-party που γίνεται κάθε χρόνο το καλοκαίρι. Στην ευρύτερη περιοχή εντοπίζεται πιθανόν η θέση της αρχαίας πόλης Βάττυνα. Υπάρχει καλή υποδομή για φαγητό και διαμονή. Αξίζει να πάτε ως το μοναστήρι των Ταξιαρχών και το χωριό Νέα Κοτύλη που πιθανόν λόγω υψομέτρου να το βρείτε χιονισμένο αυτήν την εποχή.
Τα αξιοθέατα της Καστοριάς με μια ματιά
Ο γύρος της Λίμνης: Το πλοιάριο του δήμου πραγματοποιεί τα Σαββατοκύριακα μικρές εκδρομές γνωριμίας. Η βόλτα ξεκινά από τη βόρεια προκυμαία με στάση στο ιστορικό μοναστήρι της Μαυριώτισσας. Πληροφορίες στο τηλέφωνο 24670-26777.
Ούτε μία, ούτε δύο… εβδομήντα πέντε βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες με περίοδο χρονολόγησης δέκα αιώνων(9ος-19ος), με έξοχες τοιχογραφίες και εντυπωσιακή εξωτερική παρουσία είναι διάσπαρτες παντού! Ξεχωρίζουν η τρίκλιτη Βασιλική του Αγ. Στεφάνου, των Αγ. Αναργύρων, των Ταξιαρχών, οι μονόκλιτες του Αγ. Νικολάου, η τρίκοχη της Παναγιάς Κουμπελίδικης. Ωστόσο η Παναγιά η Μαυριώτισσα (11ος αι.) στην όχθη της λίμνης, επάξια μονοπωλεί το ενδιαφέρον.
Μουσεία: Στο ψηλότερο σημείο της πόλης, στην πλατεία Δεξαμενής, βρίσκεται το Βυζαντινό μουσείο όπου εκτός των άλλων φιλοξενεί μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές συλλογές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων. Ώρες λειτουργίας καθημερινά 8:30 π.μ. με 15:00 μ.μ. εκτός Δευτέρας. Το αρχοντικό του Νεράτζη-Αϊβάτζη (καπετάν Λάζου 10) κτισμένο τον 17ο αιώνα, αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της λαμπρής εποχής, λειτουργεί σήμερα ως λαογραφικό μουσείο. Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά: 10.00-12.00, 16.00-18.00. Ενδιαφέρον είναι και το μουσείο Ενδυματολογίας στο Ντολτσό που στεγάζεται στο αρχοντικό των αφών Εμμανουήλ, ώρες επίσκεψης καθημερινά 10: 00 π.μ -12:00 μ.μ και 16:00 -18:00 μ.μ.
Για καφέ στη Μεγάλου Αλεξάνδρου
Σημείο αναφοράς για τους επισκέπτες είναι η οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου, δηλαδή η νότια προκυμαία με τα άφθονα εστιατόρια, τις καφετέριες, τα μπαράκια και τα μαγαζιά αραδιασμένα σε μια κοσμοπολίτικη προκυμαία. Εδώ επικεντρώνεται σχεδόν το σύνολο της νυκτερινής κίνησης της Καστοριάς και φυσικά ο νεόκοσμος που έχει τα δικά του στέκια.
Χρήσιμα τηλέφωνα
Δήμος Καστοριάς 24670-22312
Τροχαία Καστοριάς 24670- 21523
Λαογραφικό Μουσείο 24670-28603
Βυζαντινό μουσείο 24670- 26781
Νοσοκομείο 24670-28341
Χιον.Κέντρο Βιτσίου 24670-24884
Λιμναίος οικισμός Δισπηλιού 24670 85332
Χιλιομετρικές αποστάσεις
Καστοριά– Φλώρινα 85 χλμ.
Καστοριά– Τρίκαλα 150 χλμ.
Καστοριά– Έδεσσα 110 χλμ.
Καστοριά –Γιάννενα 200 χλμ
Καστοριανά Κόλλιεντα
Του μικρότερου παιδιού…
«Ένα μικρό μικρούτσικο
σπυρί μαργαριτάρι
για πλένετο, για λούσετο,
για το σχολειό να πάει
κι ο δάσκαλος το καρτερί
με τη χρυσή του βέργα
Αμπρέ παιδί καλό παιδί
πούνε τα γράμματά σου;
τα γράμματά μου στο σχολειό
κι ο νους μου στην αγάπη
κι ο νους μου παραπάρθηκε
και πάει στις μαυρομάτες»
Της οικοδέσποινας…
«Είπαμε στον αφέντη μας να πούμε
και στην κυρά μας
Κυράμ κυράμ κι αρχόντισσα
κι αρχοντοπαραδειγμένη
σε κάλεσαν οι αρχόντισσες
στην εκκλησιά να πάνεις
Κι ώσπου να πας κι ώσπου να ‘ρθείς
και πίσω να γυρίσεις
οι στράτες ρόδα γιόμισαν
τα μονοπάτια μόσχον.
Αρχός με την αρχόντισσα
στη σκάλα π’ ανεβαίνει
στα γόνατά του την κρατεί
στα μάτια την κοιτάζει
στα μάτια στα ματόφυλλα
και στα καμαροφρύδια
Σήκου κυρά μου κι άλλαξε
σήκου και αρματώσου
νίψου με το ροδόσταμο
και πλύσου με το γάλα
βάλε τον ήλιο πρόσωπο
και το φεγγάρι στήθη
και τον γαλάζιο αυγερινό
στο χέρι δακτυλίδι»
Του μορφωμένου…
«Γραμματικός και λειτουργός
και ψάλτης κι αναγνώστης
έχει τον ουρανό χαρτί
τη θάλασσα μελάνι
και το μικρό το δάκτυλο
κοντύλι για να γράφει.
Εσείστηκε το δάκτυλο
και χύθηκε η μελάνη
και λέρωσε τα ρούχα του
τα’ χια και τα γαλάζια
και έβαλε και φώναξε
σε τρεις μεριές στο Κάστρο
μπρε στο Ντουλτσό, μπρε στο Τσαρσί,
μπρε στην μεγάλη πόρτα
– Ποιος είναι άξιος και βουργός
τα ρούχα να μου πλύνει;
Μια κόρη απολογήθηκε από ψηλό παλάτι
– Εγώ ‘μαι άξια και βουργή
τα ρούχα σου να πλύνω»
Του ξενιτεμένου…
«Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο
η ξενιτιά σε χαίρεται
κι εγώ ‘χω τον καημό σου
Να στείλω μήλο σέπεται,
κυδώνι μαραγκιάζει
Να στείλω και το δάκρυ μου
δεμένο με μαντήλι
Το δάκρυ μου ‘ναι καφτερό
και καίει το μαντήλι»
Του Μητροπολίτη…
«Αραδιαστήτε μπρε παιδιά
με τάξη να σταθούμε
εις τον Καλόν μας Δέσποτα
εγκώμια να πούμε
στον μέγα Ιεράρχη μας
που είναι προικισμένος
με κρίση με χαρίσματα
ωραία στολισμένος.
Καλέ Παναγιώτατε
Χρυσέ μας Ποιμενάρχα
καλές γιορτές καλή χρονιά
καλέ μας Ιεράρχα
πολλά τα έτη Δέσποτα
να είναι ευτυχισμένα
μαζί να τα περάσουμε
καλά κι αγαπήμένα»
Της ανύπαντρης κόρης…
«Εδώσουν κόρη έμορφη
πανέργου θυγατέρα
την προξενούν για βασιλιά,
την προξενούν για Ρήγα
Δεν θέλει γιον του βασιλιά,
δεν θέλει γιο του Ρήγα
μον θέλει γιον του Καπετάν,
πώσει πολύ βλισίδα
Έχει αμπέλια δώδεκα,
χωράφια δεκαπέντε
έχει και μύλους δεκαουχτώ
μ’ όλους τους μυλονάδες»
